Het aantal controles en (effectieve) sancties gaat in Brussel sinds vorig jaar wel terug in stijgende lijn. In 2022 werden er door Actiris 35.480 controles uitgevoerd, meer dan een verdubbeling in vergelijking met het jaar ervoor (16.552 controles). Het aantal sancties nam toe van 431 tot 1.604 en het aantal effectieve sancties, i.e. verlaging of schorsing van de uitkering of uitsluiting en dus het aantal verwittigingen niet meegerekend, van 14 tot 145. “We zijn echter nog ver verwijderd van het pre-coronaniveau in 2019, toen er 5.883 sancties waarvan 3.218 effectieve werden opgelegd”, benadrukt Verstraeten. Vorig jaar was meer dan negen op de tien sancties dus een verwittiging. “Actiris voert het aantal controles na corona terug op maar er worden nog steeds amper effectieve sancties opgelegd. In dat kader is het opvallend dat het aantal evaluatoren -die controlegesprekken uitvoeren en de ontvankelijkheid van de inbreuk bepalen- sinds 2019 gedaald is van 43 naar 36. Het is natuurlijk moeilijk om een efficiënt controle- en bestraffingssysteem op te bouwen zonder het nodige personeel.”
Het verschil met Vlaanderen is aanzienlijk. De VDAB heeft vorig jaar 23.900 sancties gegeven aan werkzoekenden. Dat komt overeen met 19 procent van het aantal werkzoekenden. Dat is tien keer meer dan in Brussel, met ongeveer 1,9 procent van de werkzoekenden (1.604 sancties op een gemiddeld aantal werkzoekenden van 86.250 in 2022). Volgens Verstraeten is dit geen verhaal van bestraffing maar van responsabilisering: “Mensen die aangeven op zoek te gaan naar een job moeten dat ook effectief doen, ongeacht de arbeidsmarktsituatie. Sancties zijn uiteraard nooit een doel op zich. Het moet het sluitstuk zijn van een activeringsbeleid. Sancties moeten ook niet per se leiden tot werk. Het kan ook de uitsluiting betekenen van een systeem dat niet voor hen bedoeld is. Mensen die niet aan de slag willen -om gelijk welke reden- horen geen werkloosheidsuitkering te ontvangen.”
Brussel kampt al jaar en dag met een hoog aantal werkzoekenden. Volgens Statbel was de werkloosheidsgraad in het vierde kwartaal van vorig jaar 11,5 procent. Volgens Verstraeten is de lopende externe doorlichting van Actiris via verschillende kanalen bijzonder nuttig: “Het lijkt erop dat de invulling van bepaalde taken van Actiris, zoals bijvoorbeeld de procedures betreffende de controle van werkzoekenden, moet herbekeken worden. Met de resultaten van deze doorlichting moeten we aan de slag om het systeem te verbeteren en zo veel mogelijk Brusselse werkzoekenden aan een job helpen. De beste remedie tegen armoede is een goede job. Het is alleen jammer dat dit zo laat in de legislatuur gebeurt. Maar beter laat dan nooit natuurlijk.”
